Krzyż dla „Zagończyka”

W imieniu Lecha Kaczyńskiego odznaczenie na ręce córki majora Marii Jabłkowskiej wręczył poseł Przemysław Gosiewski (PiS). W uroczystości udział wzięli radni Rady Miejskiej w Radomiu, przedstawiciele Instytutu Pamięci Narodowej oraz reprezentanci organizacji kombatanckich.

Dr Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki z IPN przedstawił historię życia i dramatyczne okoliczności śmierci Franciszka Jaskulskiego, pseudonim Zagończyk.

- Była to najwybitniejsza postać w podziemiu antykomunistycznym, niepodległościowym na Kielecczyźnie po 1945 roku. Ogrom działalności oddziałów struktur podporządkowanych Zagończykowi nie mają w dziejach Kielecczyzny porównywalnej skali - mówił dr Śmietanka-Kruszelnicki. Historyk podkreślił, że pozostaje odnalezienie chociażby symbolicznego grobu komendanta Jaskulskiego.

Przedstawiciel IPN zakończył swoje wspomnienie o Zagończyku słowami. - To wy jesteście panowie, którzy nie żyjecie na piedestale Rzeczpospolitej Polskiej, a ci którzy was zabijali są poza historią.

(k.woj.)

***************************
Franciszek Jerzy Jaskulski, pseud. Zagon, Zagończyk (ur. 16 września 1913 w Rauxel-Castrop w Niemczech, zm. 19 lutego 1947 w Kielcach) – oficer AK, działach Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. W 1939 zgłosił się ochotniczo do Wojska Polskiego i otrzymał przydział do 68 Pułku Piechoty. Brał udział w obronie Warszawy. W październiku zbiegł z niemieckiej niewoli i powrócił do domu w Zdunach. Jednocześnie samorzutnie zorganizował młodzieżową grupę konspiracyjną i wydawał pismo konspiracyjne "Zagończyk". W 1941 podporządkował się Związkowi Walki Zbrojnej. W styczniu 1943, po dekonspiracji znacznej części struktur niepodległościowych na jego rodzinnym terenie zbiegł na Lubelszczyznę. Od września 1943 był dowódcą Oddziału Dyspozycyjnego AK w Obwodzie Garwolin, następnie został dowódcą oddziału lotnego w Inspektoracie Rejonowym Puławy.W lutym 1944 objął dowództwo nad oddziałem partyzanckim działającym pod kryptonimem "Pilot", który wszedł w skład 15 Pułku Piechoty AK; został awansowany do stopnia porucznika.

Brał udział w akcji "Burza", m.in. uczestniczył w zdobyciu Puław. Aresztowany 3 listopada 1944 przez UB, wyrokiem z 8 stycznia 1945 został skazany "za udział w nielegalnej organizacji" na karę śmierci, utratę praw publicznych i przepadek mienia; wyrok ten został zmniejszony do 10 lat więzienia. Karę Jaskulski odbywał w więzieniu we Wronkach, skąd 4 września 1945 dokonał niezwykle brawurowej ucieczki w przebraniu strażnika.

Od grudnia 1945 do lutego 1946 był szefem referatu bezpieczeństwa Zrzeszenia WiN w Obwodach Kozienice i Puławy. Od lutego do maja 1946 – komendantem Inspektoratu WiN w Kozienicach, a od maja do lipca 1946 – komendantem Inspektoratu WiN obejmującego Obwody: Radom, Kozienice, Starachowice, Kielce i Końskie, pod kryptonimem "Związek Zakonspirowanej Konspiracji" (ZZK); na tym terenie przyczynił się do zorganizowania licznych oddziałów partyzantki antykomunistycznej, które m.in. opanowały Szydłowiec i Skaryszew, likwidowały konfidentów UB i NKWD, ponadto stoczyły wiele walk z grupami operacyjnymi NKWD, UB i KBW.

26 lipca 1946 został aresztowany przez UB na skutek zdrady bliskiego współpracownika. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Kielcach został skazany na karę śmierci. Najwyższy Sąd Wojskowy oddalił skargę rekwizycyjną; Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Wyrok został wykonany w więzieniu w Kielcach tuż przed wejściem w życie amnestii, która pozwalała na zmianę kar śmierci na karę dożywotniego więzienia lub 15 lat więzienia.

Za działalność konspiracyjną Jaskulski był odznaczony Krzyżem Kawalerskim Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych.

Żródło: Wikipedia