Dunikowski na 30-lecie CRP w Orońsku

6 lipca 2011
Wystawa prac wybitnego polskiego artysty Xawerego Dunikowskiego uświetni 30. rocznicę powstania Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. Otwarcie ekspozycji połączone z uroczystościami jubileuszowymi odbędzie się w najbliższą sobotę, 9 bm.

 

Galeria Oranżeria w CRP Kronikarze liczą CPR lat 30, choć rzeźbiarze przyjeżdżali do Orońska znacznie wcześniej, już w latach 60. XX wieku. Wybrali to miejsce ze względu na dostępność tworzywa - kamienia szydłowieckiego i kieleckiego a także jego urodę i tradycję artystyczną, choć w dawnej posiadłości rodziny malarza Józefa Brandta trudno było się doszukać świetności z jego epoki. W pałacyku mieściła się wtedy m. in. szkoła i ośrodek zdrowia, a z czasem wszystkie obiekty i park zostały zdewastowane. W 1965 roku trzynastu rzeźbiarzy zorganizowało tu pierwsze spotkania, a cztery lata później z ich inicjatywy powstał ośrodek pracy twórczej. Prowadziło go najpierw Towarzystwo Sztuk Pięknych, potem ZPAP, wreszcie w 1979 r. Orońsko przejął minister kultury, a CPR stało się instytucja państwową.

Wystawę Dunikowskiego przygotowano we współpracy z Muzeum Rzeźby jego imienia w Królikarni (które jest oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie) i będzie pierwszą, poza macierzystą placówką, przekrojową prezentacją całej twórczości artysty. 

Artysta niepokorny

Xawery Dunikowski był z pewnością artystą „niepokornym”. W każdej epoce twórczej swojego długiego życia zaskakiwał czy wręcz szokował publiczność, wyprzedzając o kilka długości epokę, w której przyszło mu pracować. Jego dzieła nazywano „straszydłami gipsowymi”, a twórcę odsądzano od czci i wiary.

dunikowski: Macierzyństwo Wśród wielu arcydzieł pokazanych w Orońsku znajdą się najważniejsze kompozycje z wczesnego okresu twórczości artysty: Fatum, Tchnienie, Macierzyństwo. Zostaną zaprezentowane także trzy figury ze słynnego cyklu Kobiet brzemiennych oraz portrety i wizerunki: od pracy dyplomowej na Krakowskiej ASP – portretu Henryka Szczyglińskiego z 1898 roku, poprzez dekoracyjne, bliskie stylizacji art deco, kobiece portrety z okresu paryskiego, rzeźbione od 1914, aż do powstałych w latach 50. i 60. podobizn: Hanny Rudzkiej-Cybisowej, Włodzimierza Sokorskiego, Aliny Ślesińskiej.

Bliski sztuce portretowej jest słynny cykl Głów wawelskich, dotychczas mało prezentowany. Na ekspozycji zostaną pokazane 24 rzeźby z tego cyklu, z okresu 1925-1929 oraz lat 50. XX w. ukazujące całe bogactwo typów ludzkich, począwszy od postaci historycznych: Zygmunta III Wazy, Stefana Batorego, Fryderyka Chopina, aż do współczesnych wizerunków przyjaciół czy uczennic mistrza. Ważnym uzupełnieniem wawelskiej serii jest Autoportret.

Dunikowski: Amerykanka II Obok sztuki kameralnej, Dunikowskiego pasjonowały monumentalne realizacje pomnikowe. Na wystawie zobaczymy ich projekty. W paryskiej pracowni artysty w 1917 roku powstał Grobowiec Bolesława Śmiałego, pierwszy projekt pomnika w twórczości Dunikowskiego uznawany za arcydzieło. Na orońskiej ekspozycji znajdzie się jego odlew wykonany w gipsie. W 20-leciu międzywojennym artysta zrealizował tylko dwa monumenty: w 1921 w Warszawie pomnik Wdzięczności Ameryce i w 1936 w Krakowie - Józefa Dietla. Projekt tego drugiego, w skali 1:1, zostanie także zaprezentowany na wystawie.

Pomniki zdominowały powojenną twórczość Dunikowskiego. Już w 1946 roku artysta podjął prace nad pomnikiem Czynu Powstańczego na górze Św. Anny. Realizując ten monument, rozpoczął także prace nad pomnikiem Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej dla Olsztyna. Fragment tego dzieła – Głowa żołnierza radzieckiego będzie przykładem stosunku artysty do socrealizmu. Ten powojenny wątek uzupełnią Popiersie W.I. Lenina (1949) i Robotnik (1946).

Uroczystości rocznicowe zaplanowano na godz.12, a otwarcie wystawy na godz. 13.

(kat)

Fot.: CRP w Orońsku