Festiwal Wielkanocny im. Ludwiga van Beethovena. Zagrają dwie orkiestry
Wystapią: Orkiestra Akademii Beethovenowskiej i Radomska Orkiestra Kameralna pod batutą Macieja Żółtowskiego.W programie: Béla Bartók: Divertimento na orkiestrę smyczkową, Bohuslav Martinů, Koncert podwójny na dwie orkiestry smyczkowe, fortepian i kotły, Béla Bartók: Muzyka na instrumenty strunowe, perkusję i czelestę.
Bardzo rzadko zdarza się, by dwa równoprawne zespoły stawały do muzycznego pojedynku. W tym zderzeniu nie chodzi jednak o konfrontację, a o jak najwierniejsze oddanie idei, która stoi za dwoma arcydziełami muzyki XX wieku: „Koncertu podwójnego” Bohuslava Martinů i „Muzyki na instrumenty strunowe, perkusję i czelestę” Beli Bartoka. W utworach tych zderzenie dwóch orkiestr daje okazję do rozwinięcia dwóch fundamentalnych myśli muzycznych będących także podstawą całego humanizmu: dysonansu i konsonansu, przeciwstawienia i zgodności. Motywem przewodnim tego programu, jak i całej szesnastej edycji Festiwalu Wielkanocnego jest „Wojna i pokój”.
Późnym latem 1938 r., Bohuslav Martinů przyjął zaproszenie dyrygenta Paula Sachera, oddanego promotora współczesnych kompozytorów, do odwiedzenia Szwajcarii i napisania utworu dla jego Bazylejskiej Orkiestry Kameralnej. Podczas pobytu kompozytor śledził z narastającym przerażeniem wiadomości o hitlerowskim żądaniu przejęcia kontroli nad Sudetami, granicznej prowincji gdzie skoncentrowane były siły obronne Czechosłowacji, oraz ostatecznej na to zgodzie Francji i Wielkiej Brytanii. Martinů rozumiał, że los jego Ojczyzny został przypieczętowany i, rzeczywiście, z początkiem następnego roku Niemcy zaatakowały i zajęły Czechosłowację. Rozgrywająca się tragedia utraty Sudetów wywarła nieuchronny wpływ na utwór pisany w tym czasie przez Martinů, koncert na dwie orkiestry smyczkowe z udziałem kotłów i fortepianu. „Kiedy patrzę na mój "Koncert podwójny” – stwierdził kompozytor parę lat później – mam wrażenie, że atmosfera tragicznych wydarzeń, które tak dobrze pamiętamy, odcisnęła piętno na stronach partytury, i że tak jak bym przewidział coś z przyszłej pożogi, która ogarnęła mój kraj'.
Potwierdzając to stwierdzenie, muzyka Koncertu podwójnego jest na przemian przerażająca i zamyślona (w pierwszej z trzech części kompozycji); smutna (wolna część druga rozpięta między rozpaczliwym krzykiem protestu a mrocznym trenem); i gwałtowna (ożywiony finał, którego chaotyczne linie melodyczne na tle wirujących brzmień smyczków tworzą muzyczny ekwiwalent rozszarpanej bólem „Guerniki” Picassa). Skomponowany na cały rok przed tym, jak napaść Hitlera na Polskę wznieciła światową wojnę, koncert Martinů wydaje się być niezwykle dokładną przepowiednią nadchodzącej katastrofy.
Dwie wojny światowe, Rewolucja Węgierska 1919 r i następująca po niej wojna rumuńsko-węgierska naznaczyły życie Beli Bartoka. W czasie krótkiego, bo dwudziestoletniego okres pokoju, kompozytor stał się jednym z największych twórców XX wieku. Węgry zawdzięczają jemu i Kodalyowi ocalenie swojej ludowej tradycji muzycznej, choć po przejęciu władzy przez nazistów, obydwu kompozytorów oskarżono o „niedostatek nacjonalizmu”. Rosnący terror nazistowski, wojujący nacjonalizm i antysemityzm, którego Bartok szczególnie nienawidził, zmusiły największego z twórców muzycznych, którego Węgry kiedykolwiek miały, do emigracji. Jakże smutny był ostatni recital Bartoka w Budapeszcie, prawie całkowicie zbojkotowany przez publiczność. Nie wiadomo, co by się stało ze spuścizną kompozytorską Bartoka, gdyby nie Paul Sacher, szwajcarski dyrygent, na którego zamówienie powstało wiele arcydzieł XX wieku, w tym „Muzyka na instrumenty strunowe, perkusję i czelestę” i „Divertimento na orkiestrę smyczkową”.Niedługo po ich napisaniu, kompozytor wysłał do Szwajcarii manuskrypty najważniejszych swoich dzieł. Tam też zostały bezpiecznie przechowane do końca wojny, a sam Bartok dzięki pomocy swych przyjaciół, w tym Sachera, opuścił ogarniętą wojenną pożogą Europę i zamieszkał na emigracji w Ameryce.
Koncert został zorganizowany we współpracy ze Stowarzyszeniemim. Ludwiga van Beethovena.
(kat)
