Nowa wystawa w muzeum ,,Po śmierci ku słońcu” pokazuje obrzędowość pogrzebową z epoki brązu i żelaza

fot. Muzeum im. Jacka Malczewskiego Radom

Śmierć, a właściwie życie po śmierci, jest tajemnicą, wobec której społeczności pradziejowe formowały swoje wyobrażania o zaświatach. Wokół tej nieznanej drogi odbywały się rytuały, którym towarzyszyła określona obrzędowość funeralna. Analizując kopalne ślady dawnych wspólnot przedpiśmiennych, można uchwycić jedynie fragment tych tradycji sprowadzający się właściwie do ostatniego etapu pogrzebu, mianowicie do złożenia szczątków w grobie. Obrzędowość pogrzebowa to zjawisko uniwersalnej odpowiedzi ludzi wobec kresu życia. U podstaw tych działań znajdują się dwa ambiwalentne pragnienia: z jednej strony chęć podtrzymania więzi i zatrzymania zmarłego, zaś z drugiej dążenie do uwolnienia się od niego.

Wystawa o żywych

- To nie jest wystawa o zmarłych. To jest wystawa o żywych. O ich stosunku do bliskich, o relacjach, jakie łączyły żywych ze zmarłymi. Poza tym, to są nasi przodkowie. Owszem, to nie linia słowiańska, ale ci ludzie zamieszkiwali niegdyś region radomski. I to jest ważne dla nas dziedzictwo - wyjaśnia Katarzyna Stańczuk, jedna z kuratorek ekspozycji..

Ciałopalenie wpisywało się w rytm pogrzebowy, będący cechą unifikującą obrzędowość pogrzebową na znacznych obszarach Europy w epoce brązu oraz we wczesnej epoce żelaza. Kremacji zmarłego dokonywano prawdopodobnie w celu uwolnienia duszy, oczyszczenia jej z pierwiastka materialnego. Dzięki temu mogła ona opuścić świat ziemski i udać się w zaświaty, a drogę tę prawdopodobnie symbolizował dym unoszący się ku niebu.

W dorzeczu Pilicy, Radomki i Mlecznej

Wystawa pokazuje zwyczaje związane z obrzędowością pogrzebową społeczności epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, zamieszkujących w dorzeczu Pilicy, Radomki i Mlecznej. Jest też – w roku jubileuszowym muzeum – przypomnieniem osiągnięć radomskiej archeologii i postaci Wojciecha Twardowskiego, nietuzinkowego archeologa, regionalisty, twórcy działu archeologii radomskiego muzeum i kabaretu Contra.

- Na terenie międzyrzecza Wisły, Pilicy i Iłżanki odkryto dużą ilość cmentarzysk ciałopalnych pochodzących z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza. Niestety, większość z nich została rozpoznana jedynie powierzchniowo, inne badano ratowniczo, odsłaniając pojedyncze groby. Inaczej rzecz się ma z cmentarzyskiem kultury łużyckiej w Treście Rządowej i Radomiu - Wośnikach oraz cmentarzyskiem kultury pomorskiej w Gulinie Młynie. Te zostały przebadane gruntownie, opracowane, powstały obszerne monografie. I właśnie te trzy największe na ziemi radomskiej cmentarzyska postanowiłyśmy pokazać na wystawie - opowiada Dorota Pogodzińska, druga z kuratorek ekspozycji.

kat. bdb