- Jest to miejsce szczególne dla nas, Instytutu Pamięci Narodowej, ponieważ tutaj, w Trablicach mieszkał i prowadził swoją działalność św. pamięci ksiądz Roman Kotlarz. I tutaj znajdzie się jeden z przystanków edukacyjnych uruchomionych przez delegaturę IPN w Radomiu - wyjaśniał podczas konferencji prasowej w dawnym domu parafialnym dyrektor oddziału Instytutu w Lublinie Marcin Krzysztofik. Zaznaczył, że zadaniem przystanków "Historia" jest wychodzenie z działalnością edukacyjną, popularyzatorską, promocyjną IPN na zewnątrz. - Te dwa przystanki, w Pionkach i Trablicach klamrami spinają historię ziemi radomskiej, i ten puszczański, który ma się koncentrować na oddziałach leśnych, na Armii Krajowej i żołnierzach podziemia niepodległościowego, i ten w Pelagowie, bliższy naszym czasom, bo poświęcony pamięci księdza Kotlarza związanego z protestem w Radomiu w 1976 roku - mówi dr Tomasz Panfil z lubelskiego IPN. W domu, gdzie mieszkał pełniąc posługę kapłańską jako wikary ks. Kotlarz, znajduje się wystawa poświęcona kapłanowi, który upominał się o sprawy robotników i wolność, suwerenność Polski. - Deklarujemy, że będziemy na miarę naszych możliwości wspierać i delegaturę Instytutu w Radomiu, i tych dwóch przystanków - zapewnia dr Panfil. Ciekawe nie tylko dla historyków - Będzie to placówka edukacyjna z myślą przede wszystkim o młodzieży ze szkół średnich, ale nie tylko. Po drugie, może to być miejsce, dzięki któremu rozszerzymy wiedzę na temat księdza Romana Kotlarza, bo ta wiedza, wbrew pozorom, opatrzona jest w dalszym ciągu kilkoma znakami zapytania. I to związanymi nie tylko z okolicznościami zgonu księdza w sierpniu 1976 roku, ale także z wcześniejszymi okresami jego działalności duszpasterskiej - wylicza dr Arkadiusz Kutkowski z IPN w Radomiu. Ma nadzieję, że będą się tutaj zgłaszać osoby, które znały księdza Kotlarza, które przekażą informacje na jego temat, a być może również dokumenty, zdjęcia. - Nie wiadomo czy takie dokumenty, relacje ludzi da się przełożyć na materiał procesowy, ale na pewno, będą bardzo ciekawe dla historyków - uważa dr Kutkowski. Zachęca mieszkańców Radomia, by robili sobie do Trablic-Pelagowa wyprawy krajoznawcze. Pomoże w tym specjalny folder z trasą, która wiedzie po gminie Kowala i pokazuje wiele ciekawych, historycznych miejsc. Izba jest czynna codziennie w godz. 10 -15, zainteresowani którzy chcą skorzystać z oprowadzania przez przewodnika winni się kontaktować z delegaturą IPN. Historia w Puszczy Kozienickiej

Drugi "Przystanek Historia" jest ulokowany na terenie Puszczy Kozienickiej niedaleko Augustowa, w dawnej gajówce harcerskiej (jest w tej chwili remontowana). - Ma to być centrum edukacyjne, w którym różne instytucje połącza swoje siły w celu wychowania patriotycznego, przekazywania wiedzy historycznej młodemu pokoleniu - wymienia dr hab. Marek Wierzbicki z Biura Badań Historycznych IPN.

W puszczański przystanku będzie też można poznać życie codzienne partyzantów. - Zastosujemy tu metodę "wychowanie przez działanie", będą warsztaty, lekcje historyczne, spotkania. Ale także tory przeszkód, na których szkolili się cichociemni, nauka pomocy medycznej, warsztaty terenowe, uczestnictwo w grach terenowych. Będzie nawet leśne kino - wylicza historyk. bdb