Muzeum zaczęli tworzyć iłżeccy regionaliści, głównie Adam Bednarczyk, w 1971 roku. Pierwotna nazwa to Muzeum Ziemi Iłżeckiej. 1 stycznia 1976 roku placówka została upaństwowiona. Podczas 40 lat działalności muzeum kierowało swoje zainteresowanie głównie na  gromadzenie dóbr kultury reprezentatywnych dla historii, kultury ludowej, sztuki i archeologii. W dziedzinie etnografii, najważniejsza była kontynuacja kolekcji muzealnych związanych z regionem i dokumentujących lokalną historię. Stąd największe zbiory liczące około tysiąca eksponatów stanowi ceramika z Iłży i okolic. Zbiory powiększyły się znacznie dzięki darom, które muzeum otrzymało w ostatnich latach, czyli w okresie 2007 – 2015 od mieszkańca Krakowa, Ryszarda Górniaka. Owocem kilkuletniej współpracy było zrealizowanie wystawy „Przywrócić Iłży blask”, która jest obecnie ekspozycją stałą muzeum. Muzeum podjęło się także prowadzenia badań i prac wykopaliskowych, które zaowocowały pozyskaniem eksponatów dla placówki. Cenne obiekty z prac wykopaliskowych znalazły się w zbiorach iłżeckiego muzeum, prezentowane były na wielu wystawach, a najcenniejsze znaleziska z Łączan na wystawie „Wandalowie strażnicy bursztynowego szlaku” w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie i ekspozycji „W kraju Liwi i Ursusa” w Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu oraz w Bevern w Dolnej Saksoni i Badisches Landesmuseum w Karlsruhe. Oprócz wystaw z własnych zbiorów w latach 1989 – 2016 muzeum zorganizowało 116 wystaw czasowych o różnorodnej tematyce: historycznej, etnograficznej, przyrodniczej, archeologicznej, geologicznej oraz wernisaże malarskie i fotograficzne. W ścisłym związku z wystawami pozostają wszelkie formy ich udostępniania, takie jak lekcje muzealne, które stanowią zasadniczą część działalności edukacyjnej. Corocznie muzeum wspólnie z Miejsko Gminną Biblioteką Publiczną i Miejsko Gminnym Ośrodkiem Sportu i Rekreacji oraz Domem Kultury Muzeum organizuje plenerową imprezę - Noc Świętojańska, a od kilku lat otwiera się podczas Nocy Muzeów. Pracownicy muzeum oprowadzają także wycieczki po Iłży i zabytkowych,  XIV-wiecznych, ruinach  zamku biskupów krakowskich z basztą i tarasem widokowym, a także sprzedaje pamiątki regionalne. Od momentu udostępnienia baszty dla zwiedzających odwiedziło ją już ponad 100 tys. osób. kat Fot. Materiały prasowe