Aminokwasy – czym są i jaką pełnią funkcję?

Aminokwasy – podstawowe informacje

Aminokwasy to organiczne związki chemiczne. Zawierają grupę aminową i karboksylową. Bywają również nazywane kwasami aminowymi. Budują je głównie wodór, tlen, azot i siarka. 

Aminokwasy można zaliczać do różnych grup, a kryterium podziału są ich właściwości. W najbardziej podstawowej kwalifikacji wyróżnia się:

• aminokwasy endogenne – są syntezowane w organizmie człowieka (m.in. prolina, cystyna, asparagina, alanina),
• aminokwasy egzogenne – nie są wytwarzane przez organizm człowieka i muszą być dostarczane z zewnątrz (m.in. metionina, lizyna, izoleucyna, tryptofan).

 Aminokwasy można podzielić również ze względu na budowę łańcucha bocznego (polarne i niepolarne) oraz ze względu na końcowy produkt metabolizmu. W tym przypadku wyróżnia się:

• aminokwasy glukogenne – substrat do syntezy glukozy,
• aminokwasy ketogenne – substrat do syntezy ciał ketonowych.

Białka są tworzone przez 20 podstawowych aminokwasów. W organizmie człowieka występują one głównie w postaci jonowej.

Rola aminokwasów w organizmie

Podstawową rolą aminokwasów jest budowa białek. Bez nich nie może funkcjonować żaden organizm żywy. Stanowią one podstawowy budulec tych substancji. Nie jest to jednak jedyne zadanie aminokwasów.

Aminokwasy biorą również udział w różnych procesach metabolicznych. Ich produktem ubocznym jest energia, którą organizm wykorzystuje do życia. Substancje te są niezbędne do syntezy glukozy, hormonów i przeciwciał. Ponadto aminokwasy uczestniczą w regeneracji i wzroście komórek. Pełnią także rolę ochronną – m.in. chronią przed rozpadem białek mięśniowych pod wpływem intensywnego wysiłku fizycznego.

Jak dostarczać organizmowi aminokwasów?

Aminokwasy są obecne w żywności i to właśnie wraz z dietą powinny być dostarczane w podstawowej formie. Ich głównym źródłem są produkty pochodzenia zwierzęcego (głównie mięso, ryby, jajka i przetwory mleczne), ale również roślinnego (m.in. kasze, soja, pestki, nasiona, rośliny strączkowe, siemię lniane, sezam, płatki i otręby owsiane. Przy różnorodnej i dobrze zbilansowanej diecie nie ma obaw o ich niedobory.

Źródłem aminokwasów mogą być także suplementy diety. Preparaty zawierają konkretne substancje w odpowiedniej ilości. Dodatkowa suplementacja jest wskazana głównie osobom uprawiającym intensywny wysiłek fizyczny.